Потребно е да се слушне мислењето на јавноста за именувањето на улиците, училиштата или институциите што нè опкружуваат, велат Јанчева, Наумоски и „Цивил“

Пред извесно време познатиот македонски актер и тогаш директор на Гостиварскиот театар, Висар Вишка, реагираше за потегот на Министерството за образование за преименување на две училишта во скопската населба Чаир. Неговата порака предизвика внимание и многу позитивни коментари затоа што бараше поинаков пристап кон именувањето на двете училишта, пред се затоа што бараше да се именуваат со имиња кои обединуваат, а не разединуваат.

„Знам дека зборувам со луѓе од минатиот век, но … училиштата треба да носат имиња на научници, наставници, писатели и поети… има многу објекти, паркови и улици и сл., кои би биле почестени со имињата на политичарите и маченици. Малку повеќе почит за интелигенцијата и … логиката. Да. Логиката“, напиша тогаш Вишка на својот Фејсбук профил.

Темата и денес е актуелна, особено откако Бугарија отвори неколку клубови во Македонија, именувајќи ги со имиња кои го провоцираат нашето минато, но и нашата свест и совест, како и постоeњето на закони за ваквите ситуации, но и потребата дали навистина треба и мора да се прави тоа така.

Во минатото, улиците што сите во Скопје ги знеаја како „Железничка“, „Ленинова“… станаа „Јордан Мијалков“ и „Аминта Трети“. Во скопско Тафталиџе, улицата „Мексичка“ стана „Петре Пирузе“, а во скопската населба Ѓорче Петров, „4 Јули“ стана „Борис Сарафов“. Потоа повторно имаше најава дека старите имиња ќе бидат вратени и така сега „Мексичка“ повторно е „Мексичка“, Железничка – Железничка.

Покрај улиците, имињата на училиштата исто така предизвикаа внимание. Ние веќе имаме училишта каде што учат деца од повеќе националности и каде што општествените процеси наложија промена на имињата и истите беа променети.

Децата учат во училишта кои носат имиња на национални херои, интелектуалци, домашни и светски, како и многу други кои носат имиња на личности од културно општествениот, но и интелектуалниот развој на нашата држава и светот. Веќе имаме и именувано училиште по првиот претседател на независна Македонија, Киро Глигоров.

Но, сето тоа се случи, без да се праша јавноста и дали тоа треба да стане пракса и за во иднина. Дали е потребен поинаков пристап, дали е потребно менување на имињата на улиците и дали граѓаните треба да имаат повеќе улога во именувањето на училиштата во кои учат нивните деца разговаравме со проф. д-р Љубица Јанчева, научен советник во ЈНУ Институт за национална историја и координаторка на советничка група во Град Скопје, свој став ни даде и невладината „Цивил“, како и со Никола Наумоски, граѓански активист и шеф на кабинетот на поранешниот градоначалник на Град Скопје, Петре Шилегов.

„Најголем број основни училишта во Северна Македонија носат имиња на личности од историјата кои животот го завршиле трагично и со насилна смрт. Во голем број случаи, се работи за имиња на личности кои може само да ги продлабочат поделбите и недовербата меѓу етничките заедници. Во едно мултикултурно и мултиетничко општество се води сметка јавните објекти и институции да им припаѓаат на сите подеднакво. Ова особено се однесува на образовните установи, бидејќи тоа се местата каде што децата, не само што стекнуваат знаења, туку се формира и нивниот поглед на светот. Многу подобро би било кога на училиштата и другите институции и јавни објекти и сообраќајници им се дадат имиња на личности од областа на науката, уметноста и културата“, велат од Цивил, организација која во своето портфолио има голем број проекти за пообрување на меѓуетничките односи и мултикултурализмот.

„Промените се одраз на одредени општествени процеси, а причините за нив се различни. Јас фокусот би го ставила на начинот, на кој изминативе години се случија тие промени. Ако за тоа е консултирана пошироката јавност, и името биде општо прифатливо за пошироката заедница, не гледам ништо лошо во намерата да се направи промена на име на улица, мост, училиште или друг инфраструктурен објект, согласно позитивните законски регулативи за тоа“, вели Јанчева.

„Именувањето на основните училишта е поврзано со актот за основање. Името на училиштето е она, што е запишано во актот за основање и под кое име е запишан во Централниот регистар. Согласно член 22 став 2 од Законот за основно образование, во училиштата каде што наставата се одвива и на еден од јазиците на етничките заедници (согласно закон), името на училиштето може да биде напишано освен на македонски јазик и неговото кирилско писмо и на јазикот и писмото на етничката заедница на кое се изведува наставата“, вели Јанчева.

Децата секогаш ја знаат животната приказна, историјата и судбината на народниот херој, по кој е именувано нивното училиште. Некои од нив загинале на многу нецивилизиран начин, насилно, со мачење поради нивните ставови и земјата која ја бранеле. На нашето прашање какви пораки се испраќаат преку ваквите одлуки на општеството, потребни ли ни се и херои кои победуваат, Јанчева вели дека со имињата треба да се испраќаат позитивни, пацифистички, космополитски пораки.

„Не мислам дека имињата на народните херои Мирче Ацев, Страшо Пинџур, Кузман Јосифовски Питу, Елпида Караманди, Ибе Паликуќа, се несоодветни“, истакнува Јанчева и додава дека доколку било кој предлог за име на училиште, улица… или друг инфраструктурен објект е прифатлив за јавноста (најдобро би било да биде јавноста консултирана), треба да се прифати.

„Во поновата историја на РСМ, сведоци сме на масовна промена на имиња на улици, училишта и други инфраструктурни објекти кои потекнуваа од периодот на поранешната југословенска федерација. Но, сведоци сме дека и по промената на тие имиња, во колективната меморија на населението останаа старите називи кои сеуште се користат како сининим за објектот кој денес има ново име. Основното училиште каде што јас го завршив моето основно образование се викаше Моша Пијаде. Во периодот на транзицијата името на училиштето беше сменето и денес тоа училиште го носи името на нашиот истакнат писател Видое Подгорец. Не мислам дека новото име е несоодветно, напротив, но на прашањето каде јас сум го завршила своето основно образование, јас не можам да одговорам дека тоа е ОУ Видое Подгорец“, појаснува Јанчева.

Таа исто така вели дека пред повеќе од една деценија бевме сведоци на промена на имиња на веќе постоечки улици, без притоа да бидат консултирани граѓаните или образложена потребата од промена. На пример, името на улицата Мексичка, добиено во знак на благодарност кон државата Мексико чијашто донација се бараките изградени по земјотресот 1963 година, во населбата каде што е лоцирана улицата, тогаш беше сменето со името на истакнатиот македонски деец Петре Пирузе. Уште еден таков пример е промената на името на улицата Ратко Митровиќ, добиено во знак на благодарност кон тогашната југословенска република Србија, чијашто донација се бараките изградени во населбата Драчево по земјотресот 1963 година, од работниците на фабриката Ратко Митровиќ, беше сменето со името на истакнатиот македонски револуционер Иван Хаџи Николов. И во двата случаи, не сметам дека „новите“ имиња на улиците се несоодветни, напротив, спорна е потребата од промена, начинот на промената и непочитувањето на симбиликата, во контекст на епитетот „град на солидарноста“, кој Скопје го доби по земјотресот 1963 година.

„Ги разбирам критиките кон постоечките имиња на топонимите, училиштата, спортските сали, инфраструктурните објекти итн. Тие се оспорливи по многу основи како родовиот, етничкиот, верскиот или идеолошкиот дисбаланс“, вели Никола Наумоски, граѓански активист.

„Според мене, во општество поделено по национални, верски, идеолошки и историски основи, имињата на училиштата треба да носат имиња на личности и настани со неутрална хуманистичка нота, со дострели во науката, уметноста или спортот. Онака како што имињата на градинките доминантно реферираат на природа, среќа, здравје, хуманизам (Мајски Цвет, Детска Радост, Другарче, Весели Цветови…), така и имињата на школите треба да обединуваат и да вклучуваат, наместо да прават поделби и поларизираат. Тоа сепак не значи дека заговарам промена на постоечките имиња на школите. Со оглед на постојаниот историски ревизионизам во овој дел на Европа, едно такво прашање би можело да создаде нови националистички и верски бранови на незадоволство. Наместо тоа, би било убаво сите идни новоотворени школи да имаат имиња на настани и личности што обединуваат, па на среден и долг рок овие имиња да можат да ги доминираат традиционалните имиња кои се користени досега“, вели Наумоски.

Анета Тасова

извор: Brif.mk

Топ вести – powered by Centar.mk

  • Centar.mk
  • Vestiplus.mk
  • Biznispro.com
  • Zena.mk
„Само се шегувавме“: Уапсени во Босна и Херцеговина поради тврдења за исчезната Данка донесена во полиција

Тројцата кои беа уапсени кај Хаџиќ бидејќи тврдеа дека имаат информации за исчезнатото девојче од Србија, Данка Илиќ, за што барале пари, во полиција изјавиле дека „само се шегувале“. Федералната полициска управа вечерва уапси три лица на локации кај Илиџа и Хаџиќ кои на социјалните мрежи тврдеа дека имаат информации Прочитај повеќе...

Полицијата ја опколи куќата во која исчезна Данка – возила со ротација забележани вечерва

Неколку автомобили на српското МВР во ротација поминале во правец на куќата пред која исчезнала малата Данка, пренесува Телеграф. Црно возило го следеше колоната под ротација. На стадионот во Бор слета и хеликоптер на српското МВР. Засега не се знае дали багерите, кои го расчистуваа теренот, привремено го прекинаа копањето Прочитај повеќе...

Ковачевски: Со државната поддршка за македонските комапнии создадовме нови 5.000 работни места

Претседателот на Социјалдемократскиот сојуз на Македонија, Димитар Ковачевски денеска учествуваше и дискутираше на панел дискусија „Креираме развој преку поддршка на инвестиции“ во организација на ТИРЗ и Кабинет на ЗПВ Битиќи. Денешната трибина, ја посочи претседателот Ковачевски, како добра можност да се сублимираат досегашните преземени мерки и резултатите во делот на Прочитај повеќе...

Унијата на Ромите дел од Европскиот фронт, Ахмети: Не’ очекува голема победа

По потпишувањето на коалицијата за Европскиот фронт со ДПA на Мендух Тачи, Народното движење на Скендер Реџепи Зејд, ДЕП на Аријан Хоџа и Демократска партија на Турците (ТДП), претседателот на Демократската унија за интеграција, Али Ахмети одржа конференција за медиумите, каде што беше потпишан коалицискиот договор со Фатма Османоска, претседател Прочитај повеќе...

Сонце и температури над 28 степени – Метеоцентар со детална прогноза за претстојниот викенд

Следува период на сончево и топло време со пораст на температурата кон викендот. Утринските температури ќе бидат постојано над нулата, а поголемо наоблачување со услови за појава на дожд се очекува на почетокот на следната недела и ќе биде проследено со умерено спуштање на температурата. Прогноза за 30.03.2024 Минимална температура: Прочитај повеќе...

Унијата на Ромите дел од Европскиот фронт, Ахмети: Не’ очекува голема победа

По потпишувањето на коалицијата за Европскиот фронт со ДПA на Мендух Тачи, Народното движење на Скендер Реџепи Зејд, ДЕП на Аријан Хоџа и Демократска партија на Турците (ТДП), претседателот на Демократската унија за интеграција, Али Ахмети одржа конференција за медиумите, каде што беше потпишан коалицискиот договор со Фатма Османоска, претседател на партијата Унија на ромите. […] Прочитај повеќе...

Ковачевски: Со државната поддршка за македонските комапнии создадовме нови 5.000 работни места

Претседателот на Социјалдемократскиот сојуз на Македонија, Димитар Ковачевски денеска учествуваше и дискутираше на панел дискусија „Креираме развој преку поддршка на инвестиции“ во организација на ТИРЗ и Кабинет на ЗПВ Битиќи. Денешната трибина, ја посочи претседателот Ковачевски, како добра можност да се сублимираат досегашните преземени мерки и резултатите во делот на поддршката на инвестициите и економијата, […] Прочитај повеќе...

Нова револуционерна мерка од 2025 година: Седумчасовно работно време за одредени дејсности и сектори

Нова револуционерна мерка во делот на работните односи. Веќе од почетокот на следната година, одредени дејсности и сектори ќе имаат седумчасовно работно време. Веќе од 2025 година во одредени сектори ќе се воспостави работен ден од седум часа, односно работна недела од 35 часа наместо 40 часовна работна недела, но притоа платите нема да се […] Прочитај повеќе...

Битиќи и Деспотовски: Kреираме развој со поддршка на инвестиции на домашни и странски компании

Можностите за инвестиции и поддршка од државата особено за домашните компании, идни мерки како и презентација на примери на македонски компании кои со поддршката од државата градат успешни приказни беше во фокусот на денешната панел дискусија посветена на економијата и инвестициите. Настанот го организираа заменик на претседателот на Владата на Република Северна Македонија, задолжен за […] Прочитај повеќе...

Јавното обвинителство се координира со останатите институции за обезбедување фер и демократски изборен процес

Координација на активностите за успешно спроведување на претстојните избори, со поддршка од сите институции кои се дел од овој процес, беше тема на денешниот состанок на Јавниот обвинител на Република Северна Македонија Љупчо Коцевски со претседателот на Владата на Република Северна Македонија Талат Џафери. На средбата присуствуваше и јавниот обвинител Џељаљ Бајрами, претседател на Комисијата […] Прочитај повеќе...

Дарко Лукиќ од 1 јули е новиот извршен директор на Групацијата Нелт

Групацијата Нелт продолжува забрзано да се развива, со синергија на организациски промени, инвестиции во дигитална трансформација и развој на африканските пазари. На третата годишна конференција „Accelerate 2025“, посветена на актуелната деловна стратегија, присуствуваа повеќе од 200 менаџери на компаниите кои се дел од Групацијата. Милош Јелиќ, првиот извршен директор на... Извор: BiznisPRO.com Прочитај повеќе...

Прва регионална конференција на професионални сметководители во РСМ:  Континуирана едукација и почитување на етичките и професионалните меѓународни стандарди се клучни за статусот и развојот на сметководството

Неопходни се одлучни чекори, јасна институционална поддршка и соработка помеѓу сите засегнати страни и партнери во процесот, како и искористување на искуствата на земјите од регионот, за да се овозможи натамошен развој на сметководствената дејност и унапредување на статусот на професионалните сметководители во нашата земја. Ова се дел од препораките... Извор: BiznisPRO.com Прочитај повеќе...

Собранието го донесе новиот закон за вино – Лозарите добиваат гарантирана откупна цена на винското грозје

Собранието на Република Северна Македонија, на денешната седница, со 64 гласа ЗА го донесе новиот закон за вино, предложен од министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство. Исполнивме уште еден даден збор пред лозарите. Новиот закон за вино во целост е усогласен со одредбите на европското законодавство, во делот на воведувањето... Извор: BiznisPRO.com Прочитај повеќе...

Пуштена во употреба високонапонска трафостаница во Штип

Со пуштање во употреба на новата трафостаница „Штип 1“ се поттикнува локалниот развој во штипскиот регион. На официјалниот старт со работа на трафостаницата присуствуваа претседателот на Управниот одбор на ЕВН Македонија, г-дин Волфганг Маиер и градоначалникот на општина Штип, г-дин Иван Јорданов. „Задоволувањето на потребите на нашите корисници и сигурноста... Извор: BiznisPRO.com Прочитај повеќе...

Народната банка и гувернерката Ангеловска-Бежоска избрани од ЕБОР за водачи на проектот за женско претприемаштво во нашата земја

Поголемата финансиска инклузија на жените претприемачи преку развивање вештини, знаења, изработката и следењето на соодветните податоци и пристапот до финансиски средства се основните цели на пилот-проектот со кој ќе раководи Народната банка со поддршка од Европската банка за обнова и развој (ЕБОР). Ова беше истакнато на денешниот настан на кој... Извор: BiznisPRO.com Прочитај повеќе...

ЖЕНИТЕ ВО ПРЕДНОСТ: Научниците открија максимален број години колку луѓето можат да живеат

Ако сте загрижени за брзината со која се приближувате до следниот „голем“ роденден, тогаш имаме добри вести за вас. Се разбира, да наполните 25, 30 или 40 години изгледа страшно, но научниците тврдат дека ја откриле максималната возраст до која човек може да живее, а ве чекаат уште убави години. Заклучоците доаѓаат од студијата спроведена... Прочитај повеќе Извор Zena.mk. Прочитај повеќе...

Пари ќе “паѓаат од небо”: Најдобриот руски астролог вели дека овие два знака во март ќе пливаат ВО ПАРИ

Познатиот руски астролог Павел Глоба тврди дека двата знака од Зодијакот во март ќе имаат повеќе среќа од сите други кога се во прашање финансиите и парите. Имено, тој истакнува дека материјалниот аспект од нивниот живот ќе биде многу нагласен, а во позитивна смисла, во текот на првиот пролетен месец и дека може да очекуваат... Прочитај повеќе Извор Zena.mk. Прочитај повеќе...

ОГАН ВО КРЕВЕТ: Топ 10 работи кои откриваат голем љубовник

Можеби мислите дека ви е жешко во кревет, но можеби не ви оди баш најдобро. Што го прави добар љубовник? 10 карактеристики на личност која може самоуверено да каже дека е добра во кревет. Доколку се пронајдете во овие 10 работи, немате причина за грижа, пишува Крстарица. 1. Сакате да учите нови работи 2. Разигран... Прочитај повеќе Извор Zena.mk. Прочитај повеќе...

Трите хороскопски знаци кои најмногу изневеруваат на ергенски и момински забави

Жените често се повозбудени од мажите за денот на нивната венчавка. Тие му придаваат важност на секој детал, дури и на чиновите што доаѓаат пред самиот ден на свадбата. При нивното организирање се одлучува дали тоа ќе биде помирна опција или на пример одење во клуб, изнајмување простор и слично, а често на овие прослави... Прочитај повеќе Извор Zena.mk. Прочитај повеќе...

Четири хороскопски знаци кои ќе пливаат во пари овој март!

Еве четири хороскопски знаци со оптимистички финансиски изгледи за март 2024 година: Бик: Поединците Бик може да најдат профитабилни можности во стабилни инвестиции или потфати со недвижнини во текот на март 2024 година. Нивната практична природа и решителност може да доведат до значителни финансиски придобивки. Лав: Лавовите може силно да блеснат во нивните кариери во... Прочитај повеќе Извор Zena.mk. Прочитај повеќе...