Широк Сокак во Битола, македонскиот архитектонски бисер, пропаѓа со стареењето
Најпознатата и најубавата амбиентална улица во Битола, во државата и пошироко на Балканот, битолски Широк Сокак, полека старее и се руинира иако е ставена под заштита на државата како културно наследство. Заедно со велелепните градби на Широк Сокак пропаѓаат и неколку десетици други објекти кои се во централното градско јадро, старите конзулати, објекти покрај реката Драгор, а да не зборуваме за голем број разурнати и оштетени дуќани во Старата битолската чаршија.
Во бројки кажано, 136 објекти во Битола се ставени под заштита на државата, а нивната состојба е сѐ поочајна. За нив сѐ помалку се грижат приватните сопственици, а рака не подава ни државата.
Битолчани од секогаш велат дека привилегија е да се има куќа и дуќан на Широк Сокак, а уште повеќе да се живееш во срцето на градот.
Но, за жал, прошетката низ Битола, особено по корзото и крај старите архитектонски бисери, вознемирува и разочарува, оти како поминуваат годините, објектите сѐ повеќе, а впечатокот е дека работите се оставени на стихијата.
Дел од куќите заштитени со закон се на државата, но повеќето се во приватна сопственост. Но, на прсти се бројат сопствениците кои вложуваат во обнова и одржување на објектите прогласени за културно наследство. Она што најмногу боди очи, како канцерогено ткиво, е објектот на киното „Македонија“, за чие реновирање се чека повеќе од две и пол децении. Грдотијата и руината се покриваат со рекламни плакати.
Во времето кога премиер во државата беше Љупчо Георгиевски (1998-2002) на Широк Сокак се обновија многу фасади, проектот продолжи и неколку години подоцна, а од тогаш досега сликата за шетачката зона се менува на полошо.
Ако тргнеме од долниот дел на Широк Сокак нагоре, од Офицерскиот дом кој се обнови и лани се пушти во употреба, со средства од европските фондови и Општина Битола, малку се објекти во приватна сопственост што се реконструирани и им е продолжен векот. Една од куќите која последно се реконструираше е поранешниот дом на битолската фамилија Хололчеви. Куќата е комплетно реновирана откако ја купи познат битолски бизнисмен и служи за комерцијални цели. Фасадата на куќата од Хололчеви сега го „грее“ Широк Сокак и е убав пример за епитетот на конзулска и космополитска Битола.
Една од куќите која последно се реконструираше е поранешниот дом на битолската фамилија Хололчеви. Куќата е реновирана откако ја купи познат битолски бизнисмен (Фото: А Блажевска)
Само малку погоре, пред 15 години, од страна на сопственикот обновен е и објектот познат како „Клуб за офицери“, во кој е сместен турскиот бренд за облека „Ваикики“. Пред речиси дваесетина години се обнови и куќата до новоизграденото Кино „Манаки“, а малку погоре и прекрасниот објект кој битолчани го препознаваат како домот на Елени Каринте, љубовта на Кемал Ататурк.
Јован Шундовски од агенцијата за посредување, купопродажба и изнајмување на недвижен имот „Аrini Fashion“, досега бил ангажиран во обновата на два објекти на Широк Сокак, а веќе најавува дека се подготвуваат документите и дозволите за реконструкција на еден од најубавите објекти на плоштадот „Магнолија“, познат како „Алхамбра“, каде се снимаше и филмот на Столе Попов „До балчак“.
Вината за пропаѓањето на голем дел на објектите на Широк Сокак Шундовски најпрво ја лоцира во приватните сопственици, а и во индолентниот однос на државните институции кои стопанисуваа со дел од нив.
„Процедурата за обнова на објект на Широк е посложена поради бројните дозволи што треба да се извадат како од ржавните институции така и од Општината. Тука се значајни и факторот време, како и факторот средства. Но, нашиот народ не рекол попусто – Не можеш да имаш куќа на Широк Сокак и да ја оставаш да пропаѓа! Сепак, тука вината за запуштеност ја лоцирам пред се’ кај сопствениците, затоа што средствата за одржување на фасадите се минорни во споредба со овие капитални и неповторливи градби. Широк Сокак е лицето на градот и треба да се менуваат некои закони за да не се дозволи да пропаднат овие објекти. Но, за жал засега нема пропишани услови, правила, со кои државата треба да ги задолжи сопствениците како треба да го одржуваат објектот“, смета Шундовски.
Дел од дуќанџиите на Широк Сокак забележуваат дека плаќаат висока кирија за дуќаните, но сопствениците на објектите не вложуваат ни за една шајка.
„Жално е што пропаѓаат куќите, сите што сме на оваа улица плаќаме многу високи кирии, од 800 евра, па сѐ до 3.500 евра. Пред короната плаќав 1.300, сега 1.100 евра. Но, како што гледате сѐ во дуќанот е старо. Фасадата оштетена, олуците течат, влагата полека нагризува. А за внатре да не зборувам, душемето пропаѓа, излозите накривени, скалите изедени. Сопствениците ниту вложуваат, ниту ги интересира за објектот. Битни им се банкарските сметки. Чекаат од државата да им ги одржува нивните приватни куќи, само затоа што биле на Широк Сокак. Ова никаде го нема. Одговорност нема, а исто е и со дуќаните кои се на државата, и тие не се заштитени. Ништо не е вечно, па ни овие градби“, реагира дуќанџија на Широк Сокак.
Млад битолчанец, чие пошироко семејство е сопственик на објект на Широк Сокак, иако се согласува дека грижата за објектите е на сопствениците, сепак вели дека најчесто сопственичките односи се комплицирани, еден објект има по неколку газди, па тешко е да се најде заеднички јазик. Па дел од сопствениците претпочитаа да ги продадат објектите, отколку да се грижат за нив.
Извесен период неколку објекти што се заштитени како културно наследство се на продажба. Куќа на три ката со корисна површина од 335 м2 се продава за 685 илјади евра, или околу 2.000 евра од м2. Цената за продажба на дуќаните е двојно повисока и зависи од зоната. Најскапи објекти се оние од плоштадот „Магнолија“ до хотелот „Епинал“.
Најголем дел од сочуваните објекти во Битола кои се ставени под заштита се од исламскиот период, најстарите од 15-16 век, додека пак објектите на Широк Сокак се најбројни од крајот на 19. век и почетокот на 20. век. Нивниот лик се менувал со текот на времето, почнувајќи од Првата светска војна, па сѐ до денес.
„Во Битола имаме многу повеќе објекти од староградска архитектура, традиционална европска архитектура од кој било друг град во државата, па и од Охрид. Битола е позната по својата профана архитектура и покрај тоа што тука поминуваше линијата на Солунскиот фронт и за време на Првата светска војна најголем дел од објектите беа разурнати тие повторно се изградиле и обновиле. Со своите карактеристики, квалитативни, естетски, уметнички, архитектонски, заслужуваат да бидат споменици на културата, со поединечни решенија како културно наследство. Во таа насока, се изготви и Законот за Старото градско јадро на Битола, со цел да се заштитат овие објекти. Се категоризира како споменична целина и опфати поголемиот број од урбаните комплекси од тие значајни објекти“, изјави за „Независен“, Зоран Алтипармаков, архитект, советник конзерватор во Завод и Музеј Битола.
Алтипармаков смета дека она што е потребно да се испочитува како што стои во законот при обновата да се задржи ликот на објектот, односно фасадите, кои го формираат амбиентот. При тоа се овозможува преземање мерки, до степен на реконструкција на објектите, со кои се обезбедува да се задоволат оптимално барањата и потребите на инвеститорот, со единствена цел да се зачувуваат постојните квалитативни вредности и да се спроведува понатамошната заштита и ревитализација.
„За обнова на објектите заштитени со закон, треба само желба и средства без оглед дали сопственоста е во приватни раце или кај државата. Секој сопственик има законска обврска да ги одржува објектите. Оние што не ги одржуваат објектите треба да подлежат на одредени мерки од страна на државата, но засега таа не казнува. Тежнееме кон Европската унија, а таму ако објект што е прогласен за културно наследство не го одржувате, тогаш државата има право да ви го одземе и да се грижи за него. Кај нас, сопствениците сметаа дека државата треба да вложува во нивните приватни објекти и да ги одржува, а тие да располагаат со нив“, наведува Алтипармаков.
Според него, законите мора итно да се подобрат и усогласат, со цел за да го зачуваме нашето вредно културно наследство. „Ако ги оставиме работите во рацете на сопствениците кои чекаат државата да им ги одржува нивните приватни објекти, од фасада до водовод и канализација, ќе ни се случи пустош како по руралните средини“, предупредува Алтипармаков.
Во очајна состојба, за која многупати пишуваа медиумите, се и објектите на некогашните конзулати во Битола. И тие во најголем дел се во сопственост на приватни лица.
Едноставно кажано, овие куќи кои некогаш беа гордост за градот, сега се срам за Битола.
Конкретно објектот на некогашниот Британски конзулат, како и објектот на Францускиот конзулат се заштитени со поединечни решенија, додека пак објектот на Српскиот конзулат, нема такво решение. Во 2001 година е конзервирана и реставрирана фасадата на Францускиот конзулат, додека пак на другите објекти нема никакви потфати за нивна обнова.
Така Битола полека го менува ликот, па сјајот на архитектонските бисери од неокласицизмот и необарокот ќе останат само на разгледниците за некогашната конзулска Битола.
А. Блажевска / Независен.мк
Топ вести – powered by Centar.mk
- Centar.mk
- Vestiplus.mk
- Biznispro.com
- Zena.mk
Постојат неколку занимања кои обично носат висока заработка. Еве неколку примери: Хирурзи и лекари: Медицинските професионалци, особено оние во специјализирани области како што се неврохирургија, ортопедија и кардиологија, можат да заработат многу високи плати. Корпоративни директори: извршните директори, финансиските директори и другите директори на високо ниво на големите корпорации често... Прочитај повеќе...
Овен (21.03 – 19.04): Ова е одличен месец за да се фокусирате на личниот раст и само-подобрување. Можеби ќе почувствувате обновено чувство на енергија и ентузијазам, а тоа може да доведе до нови возбудливи можности во вашиот живот. Бик (20.04 – 20.05): Овој месец може да се чувствувате малку поинтровертно... Прочитај повеќе...
Дури 3,1 милиони домаќинства во Германија треба да потрошат натпросечен дел од својот месечен приход за плаќање кирија. Податоците за трошоците за изнајмување станови за 2022 година беа објавени во петокот од германската федерална служба за статистика во Визбаден. Според овие податоци, 3,1 милион домаќинства трошат најмалку 40 отсто од... Прочитај повеќе...
Претседателот на партијата Али Ахмети на седницата на Централното претседателство на ДУИ изјави дека фракции според статутот не се дозволени, но рече дека на следниот конгрес ќе поддржи таква идеја. Eден час претходно дел од членовите од „Огнената група“ рекоа дека ќе функционираат како фракција. -ДУИ е партија којашто почитува... Прочитај повеќе...
Ако власта смета дека формулата за успех за уставни измени е по примерот на Хрватска каде државата е на еден народ и останатите малцинства, ВМРО-ДПМНЕ одма тоа ќе го прифати, рече лидерот на опозициската партија, Христијан Мицкоски одговарајќи како ги коментираат тезите дека уставните измени би можеле да се направат... Прочитај повеќе...
Овен (21.03 – 19.04): Овој месец можеби ќе треба да донесете некои важни финансиски одлуки. Одвојте време внимателно да ги оцените вашите опции пред да направите големи инвестиции. Бик (20.04 – 20.05): Ова е одличен месец да се фокусирате на вашите финансии и да поставите нови цели за вашата финансиска... Прочитај повеќе...
Поранешниот пратеник Ивон Величковски, во интервју со Васко Ефтов изјави дека “ние денеска не можеме да разбереме дека со преговорите меѓу Србија и Косово во Охрид ни беше дадена можност да си ја вратиме улогата на регионална суштественост, која еднаш ја изгубивме во 1999 година некористејќи го Кумановскиот договор, а... Прочитај повеќе...
Во текот на денешниот ден Министерството за внатрешни работи преку претставници од Македонскиот полициски синдикат и секторите за внатрешни работи со своите оддели за превенција продолжија со активности во врска со кампањата „МВР за граѓаните – заедница, доверба, одговорност“, чија цел е доближување до граѓаните на суштината, вредностите и карактеристиките... Прочитај повеќе...
Денеска (01.04.2023) во 13.30 часот на ул.„Џон Кенеди“, кај продажен објект во паркот, од страна на полициски службеници од Полициска станица Бит Пазар пронајдени се малолетничките М.К.(15) и А.А.(12), за кои на 30.03.2023 во вечерните часови беше пријавено дека се оддалечиле. По документирање на случајот, малолетничките ќе бидат предадени на... Прочитај повеќе...
Полицијата ги пронашла двете деца кои се одалечија од своите домови изминатите денови. На социјалните мрежи кружи информација “МВР ги нашла децата! Родителите ќе си ги земат од станица! Браво ” при што е објавена и фотографија. По девојчињата, 15 годишната Мелиса и 12 годишната Аниса се трагаше од четвртокот... Прочитај повеќе...
Министерството за труд и социјална политика известува дека на ден 28.03.2023 година (вторник) започнува етапната исплата на пензиите за месец март, зголемени за 8.4% согласно усогласувањето предвидено со новата методологија за раст на пензиите, која следи два индикатори односно 50% од порастот на просечната плата и 50% од порастот на трошоците за живот. Ова усогласување […] The post Тргна исплатата на пензиите – Повисоки се за 8,4 проценти appeared first on BiznisPRO. Прочитај повеќе...
Откако голем број на граѓани се префрлија од пелети на греење со инвертери, топлотни пумпи или дрва побарувачката на овој енергенс драстично се намали, пишува Центар.мк. Високите цени од над 500 денари за вреќа од 15 килограми ги одвратија граѓаните од пелетите, а печките на пелети се продаваат по ниски цени по македонските огласници. Според […] The post Пресврт: Пелети сега се продаваат и за 230 денари од вреќа, но никој не ги купува appeared first on BiznisPRO. Прочитај повеќе...
Скопје, 24.03.2023 година – Комерцијална банка е прогласена за „Најдобра банка во Северна Македонија за 2023 година“ од угледниот магазин Global Finance, награда која се должи на понудата на врвни услуги и знаење, грижата за клиентите и на стабилноста на Банката. Со оваа престижна награда, која ѝ се доделува на Банката по 12-ти пат, Комерцијална […] The post Комерцијална банка прогласена за Најдобра банка во Македонија за 2023 од магазинот Global Finance appeared first on BiznisPRO. Прочитај повеќе...
Владата на Република Северна Македонија, на денешната седница, ја разгледа и усвои Информацијата од Министерството за труд и социјална политика за исплата на пензии за месец март 2023 година. Задолжен е Фондот за пензиското и инвалидското осигурување на Северна Македонија да ги достави податоците за пензиите до деловните банки најдоцна до 27.03.2023 година. Се препорачува […] The post Следува предвремена исплата на пензиите – ова се датумите кога ќе биде исплатена пензијата appeared first on BiznisPRO. Прочитај повеќе...
Владата на Република Северна Македонија донесе Одлука за определување највисоки цени за одделни производи во трговијата на мало и обврска на трговците да прибавуваат и продаваат определени видови и количества на одделни стоки на потрошувачите според определен редослед. Со одлуката се определуваат највисоките цени во трговијата на мало на свежи јајца од кокошка и ориз […] The post Замрзнати цените на јајцата и оризот appeared first on BiznisPRO. Прочитај повеќе...
Најголема улога во женското репродуктивно здравје имаат хормоните кои регулираат голем број процеси во организмот. Така, под влијание на хормоните може да се забележат одредени појави во телото на жената во текот на менструалниот циклус, како физички така и емоционално. Покрај тоа што главните симптоми на менструацијата се болни грчеви во стомакот, најверојатно жената ќе... Прочитај повеќе Чланак Еве што се случува во телото на жената за време на ПМС: Хормоните се главни виновници за се се појављује прво на Zena.mk. Прочитај повеќе...
Ако мислите дека физичкиот изглед е главниот фактор за успешно флертување, вие сте осудени на неуспех. Самодовербата и шармот се поважни од физичкиот изглед. Изгледот е, да не се лажеме, важен, но без шарм и уште неколку ситници е недоволен за успешно заведување. Секако, секој има своја тактика за заведување, но постојат одредени испробани трикови... Прочитај повеќе Чланак СТАНЕТЕ КРАЛИЦА НА ФЛЕРТОТ, А ЕВЕ И КАКО – Седум трикови за заведување на кои мажите никогаш не можат да одолеат се појављује прво на Zena.mk. Прочитај повеќе...
Бидете искрени со себе бидејќи од тоа зависи иднината на вашата врска. Откако ќе поминат првичниот занес и огномет од емоции, секоја врска достигнува точка на прекршување. Тогаш е време да се преиспитате себеси и вашите чувства и да одлучите дали врската има иднина или не. Сосема е нормално дека во одредени ситуации нема да... Прочитај повеќе Чланак Не сте сигурни дали тој е вистинскиот? – Овие 5 прашања треба да си ги поставите по три месеци врска се појављује прво на Zena.mk. Прочитај повеќе...
Според истражувањето на експертите од Универзитетот Лунд во Шведска, три шолји кафе дневно и тоа како влијае на здравјето на жените. Беа анкетирани 300 жени и таа студија покажа дека три шолји кафе можат да ги намалат женските гради, а процентот на намалување би се зголемил со секоја консумирана доза. Тие рекоа дека постои јасна... Прочитај повеќе Чланак ШОК истражување: Еве дали КАФЕТО ГИ НАМАЛУВА ГРАДИТЕ се појављује прво на Zena.mk. Прочитај повеќе...
Осаменоста е вообичаено чувство, но има чекори што можете да ги преземете за да се чувствувате подобро. Слушањето музика, викањето пријатели, шетањето надвор и други активности може да го намалат ова непријатно чувство. Долгорочната осаменост може да ве исцрпи емоционално, правејќи го животот да изгледа потежок отколку што навистина е. Запомнете дека осаменоста не е... Прочитај повеќе Чланак 5 работи што треба да ги правите кога се чувствувате осамено: Започнете со пуштање музика се појављује прво на Zena.mk. Прочитај повеќе...
